2. LINUX - podstawowe komendy¶

Wskazówka

Wszystko co znajduje się za znakiem # traktowane jest jako komentarz

2.1. POMOC¶

man: wyświetla stronę pomocy dla polecenia

man ls

info: podobnie jak man wyświetla stronę pomocy dla polecenia

info ls

- - help: każdy program w systemie posiada podręczną pomoc wyświetlaną parametrem - - help lub -h

ls --help

2.2. LOGOWANIE¶

logout: wylogowanie użytkownika z terminala

exit: zakończenie procesu powłoki

passwd: zmiana hasła użytkownika

passwd twoj_login

^D (Ctrl-D): wysyła komendę EOF (end-of-file) do terminala, oznacza koniec wprowadzania danych. W powłoce bash powoduje zamknięcie terminala

whoami: wyświetla nazwę użytkownika na którym jesteśmy zalogowani

id: wyświetla nazwę, grupę oraz UID i GID zalogowanego użytkownika

su: (switch user) służy do przelogowywania się na innego użytkownika. Pozwala, w tym samym terminalu, zmienić uprawnienia do wykonywania komend chwilowo na innego użytkownika (zmienić aktualny UID i GID)

su kasia #zmienia użytkownika na kasię
su - kasia # zmienia użytkownika na kasię podmieniając wszystkie zmienne środowisko na nowego użytkownika

finger: wypisuje wszystkich użytkowników obecnie zalogowanych w danym systemie

finger @213K21 #wyświetla użytkowników zalogowanych na komputerze 213K21
finger kasia #wyświetla informacje o użytkowniku kasia

w: podobnie jak finger, wyświetla informacje na temat zalogowanych użytkowników i ich aktywne terminale

2.3. PODSTAWOWE KOMENDY¶

cd: (change directory) - zmienia aktualny katalog

cd public #przechodzimy do katalogu public
cd public/img #przechodzimy do katalogu img który jest w katalogu public
cd ~ #przechodzimy do katalogu domowego
cd .. #przechodzimy do katalogu nadrzędnego
cd /home/kasia/public #z dowolnego miejsca przechodzimy do katalogu public który znajduje się w katalogu domowym kasi
cd - #przechodzimy do poprzedniego katalogu

pwd: (print working directory) - wyświetla ścieżkę obecnego katalogu

ls: listuje katalog

ls plik1 plik2 plik3 #listuje tylko wymienione pliki
ls *.txt #listuje wszystkie pliki kończące się na .txt
ls katalog1 katalog2 #listuje wymienione katalogi
ls -l #lista szczegółowa
ls -a #listuje również ukryte pliki (czyli te których nazwa zaczyna się kropką)
ls -R #listuje katalogi rekursywnie (czyli wyświetla także zawartość podkatalogów)
ls -d #wyświetla tylko nazwy katalogów tak jak zwykłych plików (nie listuje ich zawartości)

cat: wypisuje wszystkie podane pliki na standardowe wyjście od pierwszej do ostatniej linii

cat plik #jeśli nie przekierujemy wyjścia przy pomocy > lub >> to wypisze plik na ekran
cat plik1 plik2 plik3 #wypisze po kolei zawartość wszystkich plików

tac: wypisuje wszystkie podane pliki na standardowe wyjście od ostatniej do pierwszej linii

tar plik1 plik2 #wypisze połączone oba pliki od ostatniej do pierwszej linii

echo: powtarza na standardowym wyjściu słowo podane w argumentach

echo "to jest przykladowy text" #wypisze to jest przykladowy text i zakończy znakiem nowej linii
echo -n "przyladowy text" #to samo co powyżej ale nie przejdzie do nowej linii po zakończeniu wyświetlania
echo $HOME #wypisuje zawartość zmiennej środowiskowej HOME

wc: liczy linie, słoa i znaki w pliku, gdy nie podamy argumentu, czyta ze standardowego wejścia

cat plik1 |wc -l #policzy wszystkie wiersze z pliku
wc plik #wypisze ilość linii, słów oraz znaków w pliku
wc -m #liczy tylko znaki (--chars)
wc -l #liczy tylko linie (--lines)
wc -w #liczy tylko słowa (--words)

less: umożliwia przeglądanie plików tekstowych

less plik #wyświetla zawartość pliku i pozwala przewijać strony (spacja - przewijanie, q - wyjście)

2.4. PLIKI I KATALOGI¶

touch: zmienia czas dostepu i modyfikacji pliku, jeśli plik nie istnieje - tworzy go

touch plik

cp: kopiuje pliki/katalogi

cp plik1 plik2 #skopiuje plik1 do plik2
cp plik ../katalog/nadrzedny #skopiuje plik do ../katalog/nadrzedny/plik
cp pliki.* podkatalog/ #skopiuje wszystkie pliki które zaczynają się od 'pliki' do podkatalogu
cp plik ~/public #skopiuje plik do katalogu domowego użytkownika i podkatalogu public

mv: przenosi pliki/katalogi, umożliwia zmianę ich nazwy

mv plik1 plik2 #zmienia nazwę pliku1 na plik2
mv plik3 ../katalog/nadrzedny #przenosi plik do wskazanego katalogu nadrzędnego
mv plik4 podkatalog/ #przenosi plik do wskazanego podkatalogu
mv plik5 ~/public #przenosi plik do katalogu domowego użytkownika i podkatalogu public

rm: kasuje pliki/katalogi

rm plik #kasuje plik
rm -r katalog #kasuje katalog z całą zawartością (--recursive)
rm -f plik #nie zadaje pytania czy na pewno chcesz skazować ten plik (--force)

mkdir: tworzy katalog

mkdir katalog
mkdir /home/public/moj_katalog

rmdir katalog

chmod: zmienia prawa dostępu do pliku/katalogu grupy użytkowników: u - user, g - group, o - other, a - all prawa dostępu: r - read, w - write, x - execute

chmod o+r plik #udziela innym prawo do odczytu
chmod a-x plik #zabiera wszystkim prawo do wykonywania pliku
chmod g=rw plik #ustawia prawa odczytu i zapisu dla swojej grupy
chmod -R go+w katalog #ustawia prawa wszystkich plikom i katalogom dla grupy i innych

chown: zmienia właściciela i grupę dla pliku/katalogu

chown student.studenci plik #ustawia właściciela na student, grupę na studenci

locate: wypisuje, gdzie ostatnio na tym urządzeniu był widziany plik o podanej nazwie (lub fragmencie nazwy)

find: przeszukuje katalogi w poszukiwaniu zadanego pliku

find . -name raport.txt #przeszukuje biezące podkatalogi w poszukiwaniu pliku o nazwie raport.txt
find /home/student/public -name "rap*xt" #przeszukuje wskazaną ścieżkę i podkatalogi i wyświetli wszystkie pliki pasujące do wzorca

2.5. PRZEKIEROWANIA¶

>: przekierowanie wyjścia z programu, jeśli plik istnieje to zostanie nadpisany

echo "ala ma kota" > text.txt #utworzy plik text.txt i wpisze do niego zawartość echo
ls -l > lista.txt #wpisze do pliku wynik wykonania polecenia

>>: jeśli plik istnieje to zapis zostanie dokonany na końcu wskazanego pliku, jeśli nie istnieje to zadziała takie samo jak komendy powyżej.

| (pipe, rura): przekierowanie wyjścia jednego programu na wejście drugiego

cat plik.txt | wc -l #cat wypisuje plik.txt na wyjście które przekierowujemy na wejście programu liczącego wiersze
ls -l | lpr #wyświetlone pliki zostaną podane na wejście programu drukującego lpr

<: przekierowanie pliku na standardowe wyjście

mysql < baza.sql #podanie na wejście programu mysql zawartości np. kopii bazy danych baza.sql
cat baza.sql | mysql #zadziała tak samo jak komenda powyżej

<<: podaje na wejście danych do czasu wystąpienia słowa końca wprowadzania

plik_program << KONIEC
to jest pierwsza linia
to jest drugia linia
itd
KONIEC #podanie słowa ustawionego na początku jako kończące wprowadzanie danych spowoduje zakończenie wprowadzania

2>: przekierowanie standardowego wyjścia dla błędów do pliku. Oprócz standardowego wyjścia i wejścia, każdy program ma jeszcze standardowe wyjście dla błędów które można przekierować.

find - name "plik.*"  > znalezione.log 2> bledy.log #pliki znalezione przez find znajdą się w logu znalezione.log natomiast komunikaty o błędach będą przekierowane do pliku z błędami.

&> lub >&: przekierowanie obu wyjść do pliku

ls >& plik.log #standardowe wyjście i standardowe wyjście dla błędów jest przekierowanie do pliku
ls > plik.log 2>&1 #to samo dla powłoki bash

2.6. PROCESY¶

ps: wypisuje procesy uruchomione na urządzeniu

ps #wyświetla procesy uruchomione przez użytkownika
ps a #wyświetla również procesy innych użytkowników
ps -l, ps -f, ps -F #więcej informacji o procesach (od: long, full, extra full)
ps f #wyświetla drzewo zależności procesów (forest)

bg: uruchamia na nowo zatrzymane (CTRL-Z) zadanie ale w tle, tak jakby zostało uruchomione z & na końcu

bg NUMER #uruchamia zadanie o danym numerze na liście zatrzymanych zadań (jobs)

fg: uruchamia na nowo zatrzymane (CTRL-Z) zadanie na pierwszym planie

jobs: wyświetla listę zatrzymanych zadań

kill: zabija podany proces PID - to numer identyfikacyjny procesu (process id), można go odczytać np. poleceniem ps

kill PID #wysyła do procesu o numerze PID sygnał do przerwania procesu
kill -KILL PID #zabija proces bez pytania

&: modyfikator który pozwala uruchomić od razu proces w tle

mc & #uruchamiamy mc w tle, dzięki temu mamy wolną konsolę

top: interaktywne narzędzie do monitorowania procesów Sortuje procesy według wybranych kolumn, domyślne po kolumnie użycia procesora

2.7. EDYTORY¶

vim: zaawansowany edytor tekstowy w trybie tekstowym. VI iMproved - nowa wersja znanego edytora Vi

nano: edytor tekstu oparty na bibliotece ncurses

mcedit: edytor tekstowy wbudowany w Midnight Commander, posiada m.in. podświetlanie składni

2.8. SIEĆ¶

ssh: program do terminalowego łączenia się ze zdalnym komputerem przy pomocy szyfrowanego połączenia.

scp: program do kopiowania plików używając szyfrowanego połączenia SSH

ping: program służący do diagnozowania połączeń sieciowych. Pozwala na sprawdzenie, czy istnieje połączenie pomiędzy hostami testującym i testowanym

2.9. DYSKI¶

df: wypisuje rozmiary i ilość dostępnego miejsca na zamontowanych dyskach

df /dev/sda1 #ogranicza wyniki tylko do jednej partycji
df -h #wyświetla wyniki w wygodnych dla użytkownika jednostkach (human readable)
df -m #rozmiary w megabajtach

du: (disk usage) - podlicza rozmiary katalogów i plików zawartych w podanym katalogu

du #rozmiar obecnego dysku
du katalog #policz rozmiar podanego katalogu
du -s #wypisz tylko sumę a nie rozmiary poszczególnych podkatalogów
du -sm # to samo co powyżej w megabajtach
du -sm dir* | sort -n #posortuj wyniki od najmniejszego do największego z podanych katalogów

2.10. ŚRODOWISKO¶

which: wypisuje gdzie znajduje się plik z programem o podanej nazwie

whoich ls #zlokalizuje plik który zostanie uruchomiony po wywołaniu komendy ls

env: wypisuje aktualne wartości wszystkich zmiennych środowiskowych

alias: ustawia i wypisuje definicje skrótowych komend, które są obecnie ustawione w systemie

alias #wypisuje aliasy
alias ls='ls --color=auto' #definiuje nowy alias o nazwie ls i podanej treści

2.11. URZĄDZENIA SYSTEMOWE¶

/dev/null: tzn nicość, wszystko co zostanie wysłane do tego urządzani przepada

find - name "plik.*" 2>/dev/null #wszystkie komunikaty o błędach zostaną usunięte

/dev/zero: składnica zer. Jest to urządzenie do czytania, które nigdy się nie kończy. Można z niego wyciągnąć dowolną liczbę bajtów.

dd if=/dev/zero of=zera.txt count=1000 #wczyta tysiąc zer do pliku zera.txt

/dev/random: zbiór liczb losowych. Jest urządzeniem do czytania, które daje prawdziwe losowe dane.

/dev/urandom: zbór liczb pseudolosowych.

/dev/stdin: standardowe wejście aktualnego programu. Każdy proces który próbuje czytać z tego urządzenia dostanie zawartość własnego wejścia.

/dev/stdout: standardowe wyjście aktualnego programu. Gdy proces wypisze coś do pliku /dev/stdout, pojawi się to na jego standardowym wyjściu

/dev/stderr: standardowe wyjście dla błędów aktualnego programu. Gdy proces wypisze coś do pliku /dev/stderr, pojawi się to na jego standardowym wyjściu dla błędów.